Morfologia jest najbardziej podstawowym badanie, jakie się robi.
Mimo swojej trywialności, potrafi nam powiedzieć naprawdę wiele o organizmie. To zazwyczaj jej nieprawidłowy wynik stanowi jeden z pierwszych znaków ostrzegawczych.
Dużo mówi się o tym, że warto wykonywać ją regularnie, ale ludzie zniechęceni są kolejkami, do internisty, aby je później zinterpretować.
Dla przeciętnego wyjadacza chleba jest to tylko cała masa nic nie znaczących numerków. Wyniki morfologii należy porównywać zawsze z normami, które podaje pracownia analityczna wykonująca badanie. Musimy pamiętać, że ramy w każdej pracowni mogą być inne i przeważnie podane są na wynikach. Ma ich wpływ na też stan chorego, także ich własna analiza może być błędna.
Jednakże, dobrze jest wiedzieć, kiedy przekroczymy jakaś normę, aby zgłosić się w odpowiednim momencie na dodatkową konsultację.
Pierwszym parametrem na wynikach morfologii, jaki powinien nas zainteresować jest ilość erytrocytów. Oznaczona jest jako RBC – inaczej Red Blood Cell. Normy tego parametru są różne w zależności od płci i wieku.
- niemowlęta 3,8 M/µl,
- kobiety – 3,9–5,6 M/µl,
- mężczyźni – 4,5–6,5 M/µl
Zwiększenie ponad normę zdarza się rzadko (np. u osób przebywających wysoko w górach). Zastanowić powinna nas najbardziej zmniejszona ilość erytrocytów. Oznacza ona anemię. Może być skutkiem utraty krwi (np. z wrzodu żołądka lub dwunastnicy) albo efektem niedoboru żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego. Inne przyczyny to ciąża i choroby nerek.
Hemoglobina (HGB)
Krwinki czerwone są odpowiedzialne za przenoszenie we krwi tlenu i dwutlenku węgla. Mają postać dwuwklęsłych, owalnych komórek pozbawionych jądra. Kluczowym elementem w ich budowie jest obecność hemoglobiny. To kolejny bardzo ważny parametr, na który często zwracamy uwagę. Przekroczenie normy świadczy o odwodnieniu organizmu, a niskie wartości tego parametru są oznaką anemii.
- kobiety – 6,8–9,3 mmol/l lub 11,5–15,5 g/dl,
- mężczyźni – 7,4–10,5 mmol/l lub 13,5–17,5 g/dl
Kobiety mają ramy zmniejszone, ze względu na to, że tracą dużo krwi w trakcie okresu. Zwiększona ilość hemoglobiny u kobiet może powodować żylaki, zabarwienia moczu na czerwono, żelazo zawarte w hemoglobinie może odkładać się w różnych narządach powodując hemosyderozę, czyli upośledzenie funkcjonowania narządów poprzez odkładanie się w nich żelaza oraz zakrzepy.
Hematokryt (HCT)
Jest to wskaźnik określający objętość erytrocytów do objętości pełnej krwi. Jego zwiększenie występuje przy niedokrwistości. Może też podnieść się przy oparzeniach, stanie zapalnym oraz biegunce. Występuje też w trakcie choroby zwanej czerwienicą.
- dzieci do 15 lat: 35–39%,
- kobiety: 37–47%,
- mężczyźni: 40–51%
Makrocytoza (MVC)
Wzrost wartości MCV nie oznacza patologii, jednak niebezpieczne jest jest znacznie podniesienie. Stan ostrzegawczy powinien się włączyć, gdy jej wartość przekracza 110. Oznacza to anemię spowodowaną niedoborem witaminy B12, albo kwasu foliowego. Zmniejszenie tego parametru to przeważnie efekt niedoboru żelaza.
- 80–97 fl
Średnia zawartość hemoglobiny w krwince czerwonej (MCH)
Średnia masa hemoglobiny obniża się przede wszystkim w przypadku niedokrwistości. Nie ważne, czy wynika ona z niedoboru żelaza. Może być też spowodowana chorobą pochodzenia onkologicznego, albo innym przewlekłym schorzeniem.
- 26–32 pg
Miara wysycenia erytrocytów hemoglobiną (MCHC)
Spadek tego parametru należy ściśle łączyć z niedoborem żelaza, albo z anemią wynikającą z działania hemu. Znaczny skok MCHC pojawia się wraz ze sferocytozą. Może mieć tu wpływ ostre zaburzenie gospodarki elektrolitowej.
- 31–36 g/dl lub 20–22 mmol/l
Leukocyty (WBC)
Leukocyty są to białe krwinki. Jest to obok płytek i erytrocytów jeden z najważniejszych składników krwi. Cały układ odpowiada za odporność organizmu, czyli ochronę przed wszelkimi niebezpiecznymi substancjami i zarazkami, zatem białe krwinki są odpowiedzialne za działanie układu odpornościowego, a ich zadaniem jest wyszukiwanie i niszczenie szkodliwych drobnoustrojów. Ich zwiększenie to ważny znak. Świadczyć może o toczącej się w organizmie infekcji. Może być to problem miejscowy, ale niekoniecznie. Zwiększona ilość białych krwinek może także oznaczać białaczkę. Pamiętajmy jednak, że nie jest to wyrok. Podwyższone wskaźniki pojawiają się również przy intensywnym wysiłku fizycznym, długotrwałym, nadmiernym stresie, a nawet po dłuższym opalaniu. Zmniejszenie białym krwinek może być wynikiem uszkodzenia szpiku kostnego albo skutkiem leczenia choroby nowotworowej.
- 4,1–10,9 K/µl (G/l)
Limfocyty (LYM)
Limfocyty są bardzo niejednorodną grupą komórek, krążących pomiędzy tkankami układu limfoidalnego. Odgrywają ogromnie ważną rolę w systemie odpornościowym. Ich liczba zwiększa się w chłonniakach, przewlekłej białaczce limfocytowej, szpiczaku mnogim, nadczynności tarczycy oraz w chorobach zakaźnych wieku dziecięcego. Zmniejszenie liczby limfocytów u dorosłych może być objawem AIDS i, w mniejszym stopniu, innych zakażeń wirusowych.
- 0,6–4,1 K/µl; 20–45%
