Nietolerancja laktozy to schorzenie, które bardzo ciężko rozpoznać. Jest to uczulenie na cukier pochodzący z mleka.
Rzadko kiedy pojawia się w formie wrodzonej, zazwyczaj wraz z czasem zachodzące w organizmie zmiany prowadzą do utracenia zdolności trawienia cukru mlecznego. Objawy, które występują przy tym schorzeniu, są bardzo charakterystyczny, ale z natury są mylone ze zwykłymi problemami trawiennymi.
U osoby cierpiącej na nietolerancję laktozy zaraz po spożyciu mleka występują problemy ze strony układu pokarmowego.
Nie wystarczy jednak odstawienie mleka i przetworów mlecznych, aby pozbyć się nieprzyjemnych dolegliwości. Najważniejsze jest, aby ustalić przyczynę tego uczulenia. Wszystko może być związane ze zmianami w genie odpowiedzialnym za wytwarzanie enzymu trawiącego laktozę, ale może być również objawem choroby np. celiakii.
Laktoza jest to dwucukier, który składa się z cząsteczki glukozy i galaktozy.
Jest ona obecna nie tylko w mleku od krowy. Największe pokłady laktozy wbrew pozorom zawiera mleko owcze. Co prawda, to właśnie ona odpowiada za słodkawy smak mleka. Aby nasz organizm był w stanie trawić laktozę, potrzebujemy enzymu zwanego laktaza. To właśnie w przypadku jego braku w organizmie pojawia się nietolerancja. Całkowity brak enzymu trawiennego niezbędnego do prawidłowego rozłożenia laktozy na glukozę i galaktozę nazywamy alaktazją, a jego niedobór hipolaktazją. Osoba z dysfunkcją po spożyciu pokarmu zawierającego laktozę ma niezbyt przyjemne dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
W pierwszej kolejności za przyczynę nietolerancji uznaje się niedobór laktazy.
Nieprawidłowości mogą pojawić się stosunkowo wcześniej, ale niekoniecznie. Objawy mogą wystąpić już u niemowląt, ale najczęściej pojawiają się w wieku dojrzewania. U osób dorosłych uczulenie na mleko może objawić się z czasem. Wtórny (nabyty) niedobór laktazy, czyli przejściowy lub utrwalony niedobór tego enzymu może być następstwem niektórych chorób, lub innych czynników, które skutkują uszkodzeniem nabłonka i kosmków jelitowych odpowiedzialnych za produkcję laktazy. Objawy uczulenia na mleko są jednak znaczące:
- mdłości,
- wzdęcia,
- biegunka,
- uczucie przelewania w brzuchu,
- bóle brzucha,
- kolki,
- gazy,
- nudności,
- wymioty
Wszystkie te objawy są efektem nierozłożenia laktozy na cukry proste. Cukier ten nie może zostać wchłonięty przez jelito. Stopień ich nasilenia w dużej mierze zależy od ilości spożytej laktozy, a także od stopnia niedoboru laktazy w organizmie.
Najgorsze jest to, że objawy pojawią się po kilkudziesięciu minutach od spożycia.
Sprawia to, że nie zawsze można je powiązać z wypiciem mleka. Musimy także pamiętać, że nietolerancja laktozy to nie to samo co alergia na mleko. Wbrew pozorom te dwa schorzenia są ze sobą bardzo często mylone. Uczulenie na mleko objawia się zmianami skórnymi, ponieważ alergia na mleko to nadmierna reakcja układu odpornościowego. Oczywiście, istnieją testy, dzięki którym możemy sprawdzić, czy cierpimy na nietolerancję laktozy, ale lekarz musi zlecić następujące badania:
- wodorostowy test oddechowy,
- badanie pH stolca,
- test doustnego obciążenia laktozą,
- próbę eliminacyjną,
- badanie molekularne,
- badanie endoskopowe
To ostatnie jest najskuteczniejsze, ale niestety jest mocno inwazyjne. W jego przebiegu pobiera się niewielki fragment jelita cienkiego w celu oceny zawartości laktazy.
Nietolerancję laktozy można jednak leczyć.
W przypadku wrodzonego niedoboru laktazy leczenie opiera się na dożywotnim wyeliminowaniu z diety produktów bogatych w cukier mleczny. Przy pierwotnym niedoborze laktazy można całkowicie wyeliminować z diety produkty zawierające laktazę albo zmniejszyć ich spożywaną ilość.