Witaminy to substancje niezbędne dla zachowania zdrowia i prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka.
Jest oczywistość i nikt nie ma zamiaru z tym nawet dyskutować. Nazwa ta pochodzi z łaciny i oznacza nic innego jak po prostu życie. Pierwszą wyizolowaną witaminą była tiamina. Witamina znana jest nam pod nazwą B1. Tak to już jest, że te składniki powinniśmy dostarczać organizmowi razem z pożywieniem. Są też witaminy dostarczane inną drogą. Przykładem jest choćby witamina D, której ogromne dawki dostarczane są wraz z promieniowaniem słonecznym. Są też takie, które dostarczają bakterie w przewodzie pokarmowym, czyli witaminy z grupy B i witamina K.
Niedobory tych składników można uzupełniać różnego rodzaju suplementami. Ważne jest, aby była to suplementacja naturalna.
W przypadku suplementów chemicznych możemy sobie bardziej zaszkodzić, niż pomóc. Dodatkowo witaminy są niezbędne, a szczególnie warto uzupełniać je po trzydziestce. Zawsze mówiłem, że trzydzieści tal to magiczna granica. Niedobór witamin może objawić się obniżoną odpornością. Nie jest to jednak wszystko. Niski poziom witamin to też osłabione kości, łamliwe włosy i paznokcie, ale i słaba kondycja fizyczna. Nasze organizmy niestety nie potrafią wytworzyć ich samodzielnie, ale każda z nich odpowiada za zupełnie inny ośrodek, czy też proces w naszym organizmie. Można by rzec, że niedobór każdej z nich to charakterystyczna objawy. Niedobór witamin w diecie jest przyczyną wielu chorób np. witaminy C – szkorbutu, A — kurzej ślepoty, D – krzywicy, a witaminy B1 – choroby beri beri. Do organizmu wprowadzane mogą być witaminy lub ich prowitaminy – czyli substancje, które zaczynają być aktywne biologicznie dopiero po przejściu odpowiednich, uaktywniających je przemian. Niedobór witamin to hipowitaminoza, a ich zupełny brak to awitaminoza. Również nadmiar witamin – hiperwitaminoza – jest szkodliwy dla zdrowia.
Witaminy możemy podzielić ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie, ale i na takie które rozpuszczalne są w tłuszczach.
Te, które łatwo rozpuścić w wodzie, bardzo ciężko jest przedawkować. Ich nadmiar natychmiast wydalany jest z moczem. Te witaminy to: C, B1, B2, B5, B7, B12, PP i kwas foliowy. Te rozpuszczalne w tłuszczach możemy bardzo szybko przedawkować, dlatego z suplementacją należy uważać. Ich przyswajalność jest mocno uzależniona od ilości tłuszczów w spożywanych posiłkach. Należą do tej grupy takie witaminy jak witaminy A, D, E, K. Niektóre witaminy wykazują działanie antyoksydacyjne. Należą do nich witamina C, która występuję głównie w surowicy krwi oraz wnętrzu komórek, oraz witaminy A i E, występujące w błonach komórkowych. Witaminy antyoksydacyjne, chronią organizm przed negatywnym działaniem wolnych rodników, które są przyczyną występowania wielu chorób (miażdżyca, choroba Alzheimera, zaćma).
[vlikebox]
Ciekawe, czy wiecie, że witaminy pełnią, niesamowicie ważną rolę w procesie przemiany materii, a tak naprawdę wcale dużo ich nie potrzebujemy.
Reakcje te dotyczą syntezy, ale i rozpadu pewnych związków chemicznych w naszym organizmie. Przemiana materii to proces, polegający na przekształcaniu pokarmu na składniki odżywcze – białka, tłuszcze, węglowodany. Dzięki temu pożywienia zostaje rozdrobnione i może być trawione. Implikuje to na powstanie budulca, który tworzy nowe cząsteczki i jest wykorzystywany jako źródło energii do naszego funkcjonowania. Witaminy wspomagają procesy biochemiczne. Niektóre witaminy, takie jak B, kwas foliowy, B6, PP, B12, K są w niewielkich ilościach syntetyzowane w przewodzie pokarmowym człowieka przez bakterie jelitowe. Jak już pisałem wyżej, witamina D3 powstaje natomiast poprzez promienie słoneczne. Śmiejemy się, że rośliny żywią się fotosyntezą, ale nie jesteśmy tak od nich mocno dalecy. Niedobory witamin mogą prowadzić do różnego rodzaju zaburzeń (hipoawitaminoza) oraz zwiększać ryzyko zapadnięcia na choroby cywilizacyjne jak choćby depresja, czy cukrzyca. Przedawkowanie witamin także może być szkodliwe.
Witamina A odpowiada za prawidłowe widzenie w przypadku, gdy mamy do czynienia z pomieszczeniem lub przestrzenią słabo oświetloną.
Witamina A to inaczej retinol. Jej prowitaminą jest beta-karoten występujący w roślinach. Wzmacnia odporność, bierze udział w metabolizmie tłuszczów. Jej niedobory można rozpoznać bardzo szybko, ponieważ objawiają się częstymi zapaleniami spojówek. Mogą powodować także słabe widzenie w nocy oraz trądzik. Największe ilości tej witaminy możemy znaleźć w kurzych jajach, wątróbce wołowej, warzywach i owocach o barwie czerwonej, pomarańczowej oraz zielonej, czyli czerwonej papryce, czarnej porzeczce, suszonych morelach, marchwi, brokułach i koperku Pamiętajmy też o jednej ważnej kwestii. W przypadku, kiedy zdecydujemy się na suplementację witaminą A, weźmy pod uwagę, że suplementy mogą być mocno alergizujące. Nie chodzi tu o samą witaminę oczywiście, ale o substancje pomocnicze zawarte w takich produkcie. Warto wtedy dokładnie czytać etykiety. Nadmiar i niedobór witaminy A w organizmie wywołuje następujące konsekwencje:
- nadmiar witaminy A: bóle kostno-stawowe, bóle głowy, wypadanie włosów, łamliwość paznokci,
- niedobór witaminy A: kurza ślepota, problemy skórne, zahamowanie wzrostu u dzieci, niepłodność.
Witaminy z grupy B to te, które odgrywają niesamowicie ważną rolę w metabolizmie komórkowym.
Witamin z grupy B jest niesamowicie dużo. Tiamina, znana nam jako witamina B1, pomaga chronić organizm przed skutkami niedożywienia wynikającego między innymi ze złej diety lub alkoholizmu. Witamina B2 to inaczej ryboflawina. Spełnia podobną funkcję, co B1, ale i dostarcza energię. Jeżeli chodzi o B5, to jest to inaczej kwas pantotenowy. Pomaga przetwarzać składniki pokarmowe w energię oraz bierze udział w produkcji lipidów, neurotransmiterów, niektórych hormonów i hemoglobiny. Witamina B6 inaczej nazywana jest pirydoksyną. Pomaga obniżyć poziom homocysteiny oraz redukuje ryzyko chorób serca. Biotyna, czyli witamina B7 także ma niesamowicie ważne działanie. Reguluje ona poziom cukru we krwi oraz zapewnia poprawny przebieg procesu przemiany materii. W tej grupie mamy jeszcze witaminę B9, czyli kwas foliowy, pełni podstawową rolę w rozwoju komórek ustrojowych, jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu krwiotwórczego, oraz witaminę B12 czyli cyjanokobalamina, która znajduje się w produktach zwierzęcych. Niestety, ale niedobór i nadmiar witamin z grupy B wywołuje liczne następstwa:
- nadmiar witamin z grupy B: osłabienie, nadpobudliwość, zawroty głowy (mogą się zdarzyć, ale tylko w przypadku przyjmowania witamin w postaci iniekcji),
- niedobór witamin z grupy B: uszkodzenia serca, zaburzenia układu nerwowego, osłabienie, anemia.
Kolejną niesamowicie ważna dla naszego organizmy witaminą jest znany wszystkim kwas askorbinowy, czyli inaczej witamina C.
Jest to witamina, która bierze udział w procesach oksydoredukcyjnych. Odrywa ważną rolę w syntezie kolagenu, melanin, syntezie hormonów steroidowych, zwiększa odporność organizmu. Największe ilości tej witaminy znajdują się w owocach dzikiej róży, czarnej porzeczce, natce pietruszki, chrzanie i czerwonej papryce. Zarówno niedobór, jak i nadmiar witaminy C jest niekorzystny dla organizmu człowieka:
- skutki nadmiaru witaminy C: problemy żołądkowe i wysypka,
- skutki niedoboru witaminy C: szybkie męczenie się, spadek odporności, brak apetytu, bóle kostno-mięśniowe, niedokrwistość, zaczerwienienie i krwawienie dziąseł. Awitaminoza witaminy C to szkorbut.
Witamin mamy wiele i długo by opisywać właściwości każdej kolejnej.
Mamy witaminę P, która określana jest jako flawonoidy. Są to organiczne związki chemiczne występujące w roślinach. Funkcjonują jako antyoksydanty oraz zmniejszają ryzyko chorób serca. Witamina H (biotyna) odgrywa ważną funkcję w metabolizmie węglowodanów, tłuszczów i białek, a witamina K jest odpowiedzialna przede wszystkim za krzepliwość krwi (jest konieczna do syntezy czynników krzepnięcia krwi). Mamy też witaminę E, która opóźnia efekty starzenia się organizmu, działa przeciwnowotworowo oraz przeciwzakrzepowo. Możemy przejść tak cały alfabet i znajdziemy bardzo potrzebne naszemu organizmowi substancje. Najlepiej brać te witaminy razem, jeśli chcemy, aby łykanie suplementów nie poszło na marne. Na pewno nie zaszkodzi dodatkowo „bombardować” organizm witaminami naturalnie pojawiającymi się w żywności. Takie witaminy będą lepiej przyswajane.